Nulis Geguritan
A.
Geguritan
Geguritan ing kasusastran Indonesia diarani
puisi. Ana sing kasusastran Jawa, geguritan dibedakake dadi 2 yaiku: Geguritan
gagrag lawas lan Geguritan gagrag anyar.
Cirine Geguritan gagrag lawas:
·
Isih kaiketpugeran tartamtu kaya dene tembang
·
Lumrahe kawuwuhan mawa tembung sun nggegurit
saben pembukaning guritan mau
Cirine Geguritan gagrag anyar:
·
Bebas, diarani karangan bebas amarga nengenake
endahing basa
·
Ora kaiket paugeran tartamtu kaya dene tembang
Yen kita gaweguritan gagrag anyar,
sing kudu disetitake yaiku:
·
Nemtokake temane
·
Ngumpulake temung-tembung sing ana sesambunge
karo tema
B.
Setitekna:
Yen gawe guritan pancen luwih gampangb gawe
guritan gagrag anyar, jalaran ora kudu mikirake ruweting paugerane.
Wiwitane kudu nemtokake tema luwih dhisik.
Temane digolekake bab-bab sing narik kawigaten, utawa adhedhasar pengalaman
sing ora bias dilalekake.
Upamane bab sing narik kawigatenmu iku
sawijining taman kang kebek tanduran kembang. Bayangna apa-apa song ana sesambungane karo taman/kembang
iku, banjur golekna tembung-tembung endah sing ana sesambungane karo obyek
kasebut. (Bisa mbokksambungake karo apa sing mbokrasakake nalika ndeleng gambar
iku). Luwih apik yen tembunge dikelompokake (adhedhasar jenis, rasa, surasa lan
liya-liyane)
Tembung-tembung sing ana sesambungane
upamane:
·
Kembang, mawar, melati, anggrek (jenis/jenenge)
·
Edhum, ngrepake, asri (kahanan)
·
Ijo royo-royo, abang, semburat (warna)
·
Ayem, sumringah, seger (kahanan)
·
Embun, srengenge, kupu, tawon (aran/benda)
·
Kasegsem, katresnan (perasaan)
·
Taman, kebonan, jembar (aran)
·
Rontok, tuwuh, ngrembuyung, mekar
·
Bungah, susah, sedhih, nglangut (perasaan)
·
Lan liya-liyane
Saka tembung-tembung sing mbokpilih
mau, dhapuken dadi ukara lan banjur susnen dadi
geguritan kang endah. Yen wis
wacanen maneh bola-bali, yen perlu owahana ukara-ukarane
sahengga dadi alus lah
luwih surasane.
Asil sing kasar kira-kira kaya
mangkene:
Nalika
daksawang tamanku kang
Kebak
kembang abang,
Asri
lan edhum sarta ngresepake mata
Atiku
ngrasa melu sumringah, krasa seger
Kupu,
tawon padha kasengsem sajak
Kepranan
Nanging
atiku sedhih
Nalika
daksawang maneh rupamu, mawar
Katresnanku
ilang bebarengan
Netesing
bun kang teka
Kaya
mangkono atiku
Katresnannku
wis ora ngrembaka maneh
Dene asil sing wis alus kira-kira dadine kaya mangkene:
Nalika daksawang esemu kang
abang semburat
sajak asri lan edhum ngrespake pandulu
kupu tawon padha kasengsem,
kepingin nyebar katresnan
nanging atiku perih,
nalika daksawang mawar iku
katresnanku luruh mbarengi netesing bun
bun kang musna kapangan surya
kaya mangkono sejatine taman atiku
mawarku wis ora ngrembuyung maneh
Yen wis mbokrasa apik tenan,
sabanjure temtokna irah-irahane. Kena ngarang dhewe utawa njupuk saperangan
ukarane saka guritan kasebut. Bebas, sing baku salaras karo isine guritan mau.
Upamane:
·
Atiku sedhih
·
Taman atiku
·
Mawarku ora sumringah
·
Mawarku ora semburat maneh
·
Mawarku wis ora ngrembuyung maneh
·
Lan liya-liyane
C.
Pungkasane guritan gaweyamu mau tulisen maneh
jangkep karo irah-irahanne, kaya tuladha ing ngisor iki!
Mawarku
Ora Semburat Maneh
Nalika
daksawang esemu kanga bang semburat
Sajak
asri lan edhum ngresepake pandulu
Kupu
tawon padha kasengsem, kepingin nyebar katresnan
Nanging
atiku perih,
Nalika
daksawang mawar iku
Katresnanku
luruh mbarengi netesing bun
Bun
kang musna kapangan surya
Kayak
mangkono sejatine taman atiku
Mawarku
wis ora ngrembuyung maneh
